ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ !

 

 

 

Τα Θεσμοφόρια συνιστούσαν την πιο διαδεδομένη γιορτή σε όλο τον ελληνικό κόσμο για τη θεά Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη, όπου συμμετείχαν αποκλειστικά γυναίκες. Πυρήνα των Θεσμοφορίων αποτελούσε ο αποκλεισμός του ανδρικού φύλου και η συγκρότηση μίας ένωσης γυναικών, μέσω της οποίας τονιζόταν ο ρόλος τους στη γονιμότητα της κοινότητας και συμβολικά στην ευφορία της καλλιεργήσιμης γης. Στην Αθήνα, ο εορτασμός τους διαρκούσε τρεις μέρες, από τις 11 έως τις 13 του μήνα Πυανοψιώνος, και ακολουθούνταν μία συγκεκριμένη τελετουργία.

Χαρακτηριστικό μέρος της γιορτής αποτελούσε η θυσία χοίρου. Aυτή ερμηνεύεται από το μύθο της απαγωγής της Κόρης, σύμφωνα με τον οποίο οι χοίροι του βοσκού Ευβουλέα εξαφανίστηκαν μαζί της στα βάθη της γης. Παρόμοιο συμβολικό χαρακτήρα είχαν και τα αναθήματα με τη μορφή χοίρου και τα πήλινα ομοιώματα που εικόνιζαν μία πιστή ή την ίδια τη θεά να κρατά το ζώο αυτό, τα οποία έχουν αποκαλυφτεί στα ιερά των Θεσμοφορίων. Συνήθως βρίσκονταν έξω από την πόλη ή στις πλαγιές των ακροπόλεων, και στην Αθήνα συγκεκριμένα το Θεσμοφόριο έχει εντοπιστεί κοντά στην Πνύκα.
Oι γυναίκες στη διάρκεια της γιορτής συγκεντρώνονταν στο ιερό της Δήμητρας και έτσι είχαν την ευκαιρία να περάσουν κάποιες μέρες μακριά από το σπίτι τους. Mπορούσαν να φέρουν μαζί τους και τα παιδιά τους, εάν αυτά βρίσκονταν σε ηλικία που ακόμη τα θήλαζαν. Οι σύζυγοι ήταν υποχρεωμένοι όχι μόνο να δώσουν τη συγκατάθεσή τους για να παραστούν οι γυναίκες τους στη γιορτή, αλλά και να αναλάβουν τα προβλεπόμενα έξοδα. Στα Θεσμοφόρια δεν επιτρεπόταν η συμμετοχή των παρθένων, ενώ των εταίρων και των γυναικών δούλων είναι αδιευκρίνιστη.
Ο αποκλεισμός των αντρών από τη γιορτή προσέδιδε σε αυτήν ένα μυστηριακό χαρακτήρα και σχολιάστηκε από τον Αριστοφάνη στην κωμωδία του Θεσμοφοριάζουσαι.

Η ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΩΝ

H πρώτη ημέρα της γιορτής των Θεσμοφορίων ονομαζόταν άνοδος, πιθανόν επειδή η πομπή των γυναικών μετέβαινε στο χώρο του Θεσμοφορίου, το οποίο βρισκόταν σε ύψωμα. Μαζί τους μετέφεραν λατρευτικά σκεύη, τρόφιμα, το χοίρο για τη θυσία που τελούνταν το βράδυ και ό,τι άλλο ήταν απαραίτητο για τη διαμονή τους. Στην κλασική Αθήνα, οι επικεφαλής των γυναικών που συμμετείχαν στη γιορτή ήταν δύο και ονομάζονταν άρχουσαι. Η ονομασία της γιορτής των Θεσμοφορίων προέκυψε από τη λέξη θεσμός, που σημαίνει ό,τι τοποθετείται, κατατίθεται σε κάποιο χώρο. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων, οι γυναίκες έριχναν σε λάκκους (μέγαρα) χοιρίδια μαζί με πήλινα ομοιώματά τους ως αναθήματα, ομοιώματα φιδιών και αντρικών γεννητικών οργάνων από ζυμάρι καθώς επίσης και κλαδιά πεύκου. Τέτοιοι λάκκοι είναι γνωστοί από άλλα ιερά της Δήμητρας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, όχι όμως και από την Αθήνα. Η απόθεση των αντικειμένων αυτών στα μέγαρα συνέβαινε τρεις μήνες -ή κατά άλλους μελετητές- ένα χρόνο πριν από τη γιορτή.

Κατά τη διάρκεια των Θεσμοφορίων, οι αντλήτριαι, οι οποίες έπρεπε να απέχουν από συνουσία για τρεις ημέρες πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους, κατέβαιναν στους άδυτους χώρους και μετέφεραν τα υπολείμματα των προσφορών στους βωμούς. Αυτά είχαν μαγικές ιδιότητες και, αν ανακατεύονταν με σπόρους δημητριακών, εξασφάλιζαν τη γονιμότητα στα χωράφια κατά τη σπορά. Με τη διαδικασία αυτή οι γυναίκες έρχονταν σε επαφή με το θάνατο και την αποσύνθεση, γεγονός που συνιστούσε το υποχθόνιο στοιχείο της λατρείας, ενώ μέσω των ομοιωμάτων από ζυμάρι προσέβλεπαν στη γονιμότητα και τον ερωτισμό.

ΠΗΓΗ: www.ime.gr/chronos/05/gr/culture/4120thesmophoria.ht

Η δεύτερη ημέρα ονομαζόταν νηστεία. Οι γυναίκες διέμεναν στο ιερό της θεάς, νήστευαν και κοιμόντουσαν σε πρόχειρα κρεβάτια φτιαγμένα στο έδαφος από κλαδιά λυγαριάς και άλλα φυτά με αντιαφροδισιακές ιδιότητες. Συμμετείχαν στο πένθος της Δήμητρας για την αρπαγή της Κόρης έχοντας μελαγχολική διάθεση. Την ίδια μέρα οι γυναίκες μπορούσαν να επιδοθούν σε αισχρολογία ως αντίδραση στην εγκράτεια που τηρούσαν. Η νηστεία διακοπτόταν την τρίτη ημέρα ή την προηγούμενη νύχτα και επακολουθούσαν θυσίες και κρεοφαγία. Στην Αθήνα, στο τελικό στάδιο της γιορτής επικαλούνταν και θυσίαζαν στην Καλλιγένεια -τη θεά της καλής γέννησης- τελετουργία που σχετιζόταν άμεσα με τη γονιμότητα.