ΤΑΛΑΙΠΩΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΙ ΚΟΥΠΙ ΤΡΑΒΑΣ... " 500 ΕΤΗ ΑΠΟΚΡΥΦΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΘΕΟΥ " - ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΡΙΝΗ !

 

Στα χρόνια του Κωνσταντίνου Ιου (324-337) η δυναμική και καλώς οργανωμένη ομάδα των Χριστιανών προσφέρει στον αυτοκράτορα την υποστήριξή της. Ο ανίδεος περί των κοινωνικών-θρησκευτικών-ιστορικών αποτελεσμάτων της πράξεώς του Κωνσταντίνος, προσφέρει από την πλευρά του στους νέους φίλους του τον αυτοκρατορικό μηχανισμό για να μετατρέψουν μία αυτοκρατορία ομογενή εθνολογικώς, θρησκευτικώς και πολιτιστικώς.

 Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν:
* Ομογενής εθνολογικώς, αποτελούμενη από μέλη της Μεσογειακής φυλής - Ιταλοί, 'Ελληνες, Σύριοι, Παλαιστίνιοι, άρχουσα Αιγυπτιακή τάξη, Βέρβεροι Βορείου Αφρικής.
* Ομογενής Θρησκευτικώς, λόγω της πρακτικής ταύτισης των υπαρχουσών θρησκειών, ουσών όλων τέκνων της θρησκείας της χρυσής εποχής.
 * Ομογενής πολιτιστικώς, έχουσα απορροφήσει στον Ελληνικό Πολιτισμό ακόμη και το περιθώριο της αυτοκρατορίας (ιδέ τα ελληνικά ήθη των Ιουδαίων της Εποχής).
* Mία αυτοκρατορία με πλήρη εθνική ταυτότητα, στηριζομένη όχι μόνον στα αυτά ήθη, έθιμα και δοξασίες, αλλά και στην κοινή βούληση ότι υπεράνω όλων ετοποθετείτο η επιβίωση της αυτοκρατορίας, (με εξαίρεση τους χριστιανούς που αρνούνταν να στρατευθούν).

 Οι Χριστιανοί αγωνίζονταν για να την μετατρέψουν, λοιπόν, σε ένα άλλο εθνισμό, τov χριστιανικό:
* Με διαφορετικές ρίζες (όχι ελληνορωμαϊκές, αλλά ιουδαϊκές).
* Με άλλα ήθη, όπου η κοινωνική ζωή (λουτρά, θέατρον, ανοικτή κοινωνία) αντικαθίσταται από τη μελανή εσθήτα (την καχυποψία έναντι του διαφορετικού και τον έπαινο του πένθους).
* Με άλλη προοπτική (δεν ενδιαφέρει πλέον η σωτηρία του έθνους ή του κράτους, αλλά το καλώς έχειν της χριστιανικής οργάνωσης). Η αυτοκρατορία και οι λαοί της είχαν πλέον αξία, στο μέτρο που θα υποβοηθούσαν τη χριστιανική εξάπλωση.

Η γέννηση της Χριστιανικής αυτοκρατορίας 

 Στα 380 η αυτοκρατορία έγινε και επισήμως κράτος θεοκρατικό, οπότε οι μη διαθέτοντες τη νέα εθνική ταυτότητα τίθενται στο περιθώριο. Το περιθώριο αυτό έχει δύο όψεις: αφ' ενός υπάρχουν ομάδες νομίμως περιθωριακές όπως είναι οι Εβραίοι και αφ' ετέρου υπάρχουν οι παράνομοι.
Οι Εβραίοι εντός της αυτοκρατορίας έχαιραν ήδη πλήρων δικαιωμάτων δια νόμου του Ιουλίου Καίσαρος που ανεγνώριζε ότι αποτελούν εθνικο-θρησκευτικό σύνολον, το Natio Judaica.,H ρύθμιση αυτή ήταν η άριστη δυνατή και κατά τη γνώμη μας δεν θα υπήρχαν ουδέποτε στην Ευρώπη φαινόμενα αντιεβραϊσμού, εάν αντί οιωνδήποτε άλλων νόμων τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη υιοθετούσαν αυτόν τον νόμον.
Δεν μπορούσαν να απαγορεύσουν την ιουδαϊκή θρησκεία διότι, οι ρίζες του Χριστιανισμού ανεφέρονταν σ' αυτήν, στο θεό της και για τους χριστιανούς η Εβραϊκή Ιστορία είναι πάντοτε “lερά Ιστορία”, όμως αντέδρασαν βιαίως στις προσηλυτιστικές επιτυχίες των Ιουδαίων (π.χ. προσηλυτισμός του μεγάλου βασιλείου των Χαζάρων στη νότια Ρωσία τον 7ο αιώνα).Βαθμιαίως οι Εβραίοι περιορίζοντο και η Εκκλησία κίνησε εναντίον τους μία λαϊκή προπαγάνδα που έτεινε στην απομόνωσή τους, κηρύσσοντας ότι οι Εβραίοι κατά την έσχατη κρίση θα καταδικασθούν συλλογικώς ως έθνος, ενώ το κράτος προσπάθησε παντιοτρόπως να τους διαλύσει. Για παράδειγμα, απαγορευόταν η είσοδός τους στην Ιερουσαλήμ, της οποίας άλλαξε η ρυμοτομία για να εκχριστιανισθεί και οι Βυζαντινοί έδειχναν τα ερείπια του ναού του Σολομώντα λέγοντας ότι ήταν θέλημα Θεού να αντικατασταθεί από την Αγία Σοφία της Πόλεως.
Το 380 γεννήθηκε λοιπόν η αυτοκρατορία των Χριστιανών και συγχρόνως γεννήθηκαν και οι παράνομοι: η κυρίαρχος ελληνορωμαϊκή εθνότητα της αυτοκρατορίας έπρεπε χωρίς να έχει άλλη εναλλακτική λύση, να αλλάξει εθνισμό. 'Οφειλαν όλα να αλλάξουν με μία μονοκονδυλιά, το δε όνομα της εθνότητας αυτής:-
<< Έλληνες >> - θα εχρησιμοποιείτο πλέον από τους Βυζαντινούς για να χαρακτηρίζει τους αντιφρονούντες, εκείνους που δεν ήθελαν να βαπτισθούν. Χρησιμοποιόταν ως ύβρη και ως χαρακτηρισμός των μη-Χριστιανών, μιλούσαν δηλαδή για 'Ελληνες Σύρους, 'Ελληνες Αιγυπτίους κ.ο.κ. Η υβριστική αυτή χρήση του ονόματος “Έλλην” διατηρήθηκε ώς και τον παρελθόντα αιώνα (παρά την ίδρυση του ελληνικού κράτους) και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης ομιλεί στα 1860 για έθιμα “Σατανικά και Ελληνικά”!
Πώς έγινε αυτή η αλλαγή; Βεβαίως βιαίως δια του “πίστευσον ή σε φονεύω”. Πότε όμως και σε ποιο βαθμό; Με αυτά τα ερωτήματα θα ασχοληθούμε εδώ, επιχειρώντας να ρίξουμε φως στην απόκρυφη ιστορία των Ελλήνων (υπό την βυζαντινή έννοια της λέξεως: αυτών που έμειναν πιστοί στα πατρογονικά τους ήθη, έθιμα, νοοτροπία και θρησκεία), περιοριζόμενοι, λόγω χώρου, στα συμβάντα της κυρίως Ελλάδος.

Η απόκρυφη ιστορία των “Ελλήνων”

 Στην Ελλάδα, λοιπόν, έως την εποχή του Ιουστινιανού, ολόκληρη η βία και το βάρος της κρατικής μηχανής, συνεπικουρουμένης από έκτατη δράση όπως αυτή του Αλαρίχου, αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Για τους 'Ελληνες η νέα αυτή πίστη αποτελούσε μωρία.
Υπό την βαριά σκέπη της αστυνομικής καταπίεσης και των νόμων του Ιουστινιανού, που αφαιρούσαν κάθε κοινωνική θέση από όσους περέμεναν πιστοί στις παραδόσεις του έθνους τους - και παρά το ότι έγινε μεγάλος διωγμός των Ελλήνων - στην Ελλάδα συνεχιζόταν κρυφό η θεία λατρεία επί των κατεστραμένων ναών. Οι 'Ελληνες προσέβλεπαν πάντα στον τελευταίο φάρο του Ελληνισμού, τη Σχολή των Αθηνών, γι' αυτό και ο Ιουστινιανός απαγορεύει τη λειτουργία της στα 529.'Εκτοτε η ιστορία της ελληνικής θρησκείας χωρίζεται σε δύο μέρη: “0ι παγανιστικές αυτές επιβιώσεις μπορεί να διακριθούν σε δύο κατηγορίες: 1. Για μεν τα τέλη του 6ου και τις αρχές του 7ου αιώνα, τα μέλη μίας κοινωνικής ελίτ διατηρούν συνειδητά έναν αρχαίο τρόπο ζωής και ένα σύστημα αρχαίων δοξασιών. Πρόκειται για μέλη της συγκλήτου, των ακαδημιών και της μορφωμένης αστικής γραφειοκρατίας. 2. Η δεύτερη κατηγορία αφορά τις πλέον απομονωμένες ή απομακρυσμένες περιοχές της αυτοκρατορίας. Εδώ ένας αγροτικός πληθυσμός συνεχίζει ορισμένες πρακτικές αναπόσπαστα δεμένες με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής”. (“0ι ειδωλολάτρες στο Βυζάντιο”, Ημερίς. Οι Περιθωρισκοί στο Βυζάντιο, 'Ιδρυμα Γουλανδρή - Χορν, Αθήναι, 1993).
Πράγματι, οι πιστοί των παραδοσιακών ιδεών στα υψηλά κλιμάκια της κοινωνίας φροντίζουν ώστε να περισώζεται ό,τι είναι δυνατόν από την αρχαία κληρονομιά: ιδρύουν ιδιωτικές βιβλιοθήκες για να σωθούν έργα των Κλασικών, που χωρίς να είναι στον κατάλογο των απαγορευμένων, κατά- στρέφονταν από τους φανατικούς Πατριάρχες! 'Εχουμε λ.χ. τη μαρτυρια ς του Πάπα Λέοντος Ι' Μέδικου ότι ολίγον προ της εποχής του κατεστραφησαν τα έργα της Σαπφούς και των άλλων λυρικών ποιητών...
Καλλιεργούν την ελληνική γλώσσα, ως απαραίτητο προϋποθέση διά την επιστροφή, κάποτε στην πατρογονική ιδεολογία και θρησκεία, και κατορθώνουν να επιβάλουν καθ' όλον τον βίον του Βυζαντίου την αττική γλώσσα και να μην επιτρέψουν την εκβαρβαρισμένη δημώδη να φθάσει στους λογίους κύκλους. Ομάδες ελληνολατρών ιδρύουν μοναστήρια για να κρύψουν εκεί τα βιβλία και τη διδασκαλία των Κλασικών!
Η προσπάθεια αυτών των κύκλων για βαθμιαία επάνοδο της αυτοκρατορίας στις παραδοσιακές αξίες αποδίδει σταδιακά καρπούς: μιλούν για τον ελληνικό φυσικό - γονιδιακό θα λέγαμε σήμερα - εθνισμό και επιτέλους ο τελευταίος αυτοκράτορας λέει χωρίς ντροπή ότι είναι 'Ελληνας!
Συγχρόνως, η μερίδα αυτή των Ελλήνων στο φρόνημα και τη θρησκεία, βλέποντας με σπαραγμό ψυχής την τουρκική απειλή και τη συνθηκολόγηση της Χριστιανικής ηγεσίας (το Αγιον 'Ορος συνομολογεί επωφελή συνθήκη με τους Οθωμανούς ήδη στα 1371) αισθάνεται τόσο ισχυρή, ώστε εμφανίζεται δημοσία δια του Πλήθωνος και δηλώνει ευθέως ότι “εάν θέλουμε να έχει μέλλον η αυτοκρατορία, οφείλουμε να αλλάξουμε τους νόμους και τη θρησκεία”!
 Πράγματι ο Πλήθων εμφάνιζε αφ' ενός πλήρες σύστημα νόμων και αφ' ετέρού πλήρες τελετουργικό τής επανακαμπτούσης θρησκείας.
Η αντίδραση των Χριστιανών και των Τούρκων υπήρξε λυσσαλέα. Οι εκδηλώσαντες δημόσια την ελληνική ταυτότητά τους φονεύονται και η χριστιανική Εκκλησία καίει τα έργα του Πλήθωνα, προσφέρουσα στους Οθωμανούς 400 έτη αδιατάρακτης κυριαρχίας επί της Ελλάδας, εγγυημένης υπό του Πατριάρχου της Πόλεως ο οποίος καθίσταται και διοικητικώς κύριος της Ελλάδας και των απανταχού χριστιανών (Millet - i- Rum).
'Ομως, παρά τις αντιξοότητες και το πλήθος των αντιδρόντων, η ελληνίζουσα άρχουσα τάξη κατόρθωσε όχι μόνο να επιβιώσει κατά την Οθωμανική περίοδο αλλά και να μεγαλουργήσει, αποδειχθείσα απαραίτητη λόγω της ευφυίας της και της γνώσεώς της των επιστημών, για τους κατακτητές. Η τάξη δε αυτή, καλλιεργούσα και τη γλώσσα και την αρχαιολατρεία, ήταν έτοιμη αvά πάσα στιγμή για τη μεγάλη ευκαιρία.
Πραγματικά, μόλις άλλαξαν τα πνεύματα στην Ευρώπη, ούσα έτοιμη από καιρό, άναψε απ' άκρου εις άκρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με το φως του Διαφωτισμού τη σπίθα της εθνεγερσίας. Η επιτυχία του Διαφωτισμού υπήρξε ολοκληρωτική ενώ αντιθέτως απεδείχθη μάταια η σθεναρή αντίδραση των Ορθοδόξων Χριστιανών, οι οποίοι έφθασαν στο σημείον να λοιδωρήσουν το μαρτύριο του Ρήγα!

Οι Εθνικοί μετά τον εκχριστιανισμό της αυτοκρατορίας 

 Από το άλλο μέρος, ο λαός στην ύπαιθρο ιδρύει δικούς του πυρήνες διατήρησης της θρησκείας, παρά το σκληρό αστυνομικό κράτος. Αυτό αναγκάζει την εν Τρούλω πενθέκτη σύνοδο του 692 να ψηφίσει αυστηρότερους κανόνες περί του “φεύγειν τα εθνικά έθη”. Δεν πρόκειται για διατήρηση μεμονωμένων πρακτικών αλλά για διατήρηση του πλήρους σώματος της παλαιάς θρησκείας, με την ίδρυση κοινοτήτων σε απομεμονωμένα μέρη. Για παράδειγμα, μας λέει ο χρονικογράφος Θεοφάνης ότι κατά τα τέλη του 8ου αιώνος ο Λέων ο Φιλόσοφος, μη ικανοποιούμενος από τις σπουδές στη Πόλη που περιλάμβαναν μόνο γραμματική και ποιητική, μετέβη σε απόκρυφο σχολείο σε μοναστήρι της Ανδρου, όπου μελέτησε τα απαγορευμένα μαθηματικά και φιλοσοφία (ρητορική δε και φιλοσοφία και αριθμών αναλήψεις), έχοντας βρει στις μυστικές αυτές βιβλιοθήκες πλήθος βιβλίων. Αφήνει δε ο χρονικογράφος υπονοούμενα για κρυφές τελετουργίες: “προς τας κορυφάς των ορέων... προς το της γνώσεως ούτως ύψος ανεβιβάζετο”! Παρομοίως ο χρονικογράφος αναφέρει ότι υπήρχε, κατά το έτος 749, στη Xαρρά της βορείου Συρίας, φανερή Ελληνική κοινότητα λόγω της αδυναμίας αστυνόμευσης της περιοχής αυτής, η οποία εξασκούσε προσηλυτιστική δράση στα πέριξ. Αλλά και αργότερα κατά τον 9ο αιώνα, ο Νόννος ο Νισιβεύς διαβεβαιώνει ότι η βόρειος Συρία ήταν γεμάτη από ειδωλολάτρες. 'Οχι μόνο στην Ανδρο αλλά και σε άλλα νησιά του Αιγαίου υπήρξαν κοινότητες Ελλήνων, ολόκληρα χωριά, που φρόντιζαν να ζουν απομονωμένα, χωρίς πολλές συναλλαγές και επαφές. Γι' αυτά δεν θα γράψουμε διότι διατηρούνται μέχρι και σήμερα και ακόμη και σήμερα διατηρείται η δυνατότητα καταστροφής τους. Θα γράψουμε όμως για το χωριό Γέρα στην Τήλο, (αποτελείται από πενήντα σπίτια και οι Τήλιοι έλεγαν ότι οι κάτοικοί της λάτρευαν τον Απόλλωνα και είχαν την κατάρα “να σε φάει η Γέρα” - “Συμβολή στην τοπωνυμία της Τήλου”, εκδ. Στέγη Γρ. & Τ. Δωδεκανήσου, 1982), πράγμα το οποίο διατηρήθηκε έως τα 1950, όταν οι κάτοικοί του μετανάστευσαν στις ΗΠΑ. Οι κάτοικοί του απέφευγαν τις επαφές και περιηγούμενος κανείς τους ερειπωμένους σήμερα οικίσκους του, εκτός από την καλαισθησία του οικισμού εκείνου, του κάνει εντύπωση η συνολική απουσία χριστιανικών ναών.
Στην κυρίως Ελλάδα υπήρξε μία εξαιρετικά ευνοϊκή συγκυρία: οι επιδρομές των Σλαύων απέκοψαν την ορεινή Ελλάδα και την Πελοπόννησο από την εύκολη πρόσβαση των Αυτοκρατορικών δυνά-μεων. 'Ετσι φθάνουμε ήδη στον 10ο αιώνα και o Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος, παραπονείται για τους ειδωλολατρικούς πληθυσμούς οι οποίοι καταφεύγουν σε “τόπους δύσκολους, άνυδρους και απρόσοδους” και οι οποίοι “προσαγορεύονται από τους ντόπιους ως Έλληνες”, και δεν είναι βάρβαροι αλλά “εκ των παλαιότερων Ρωμαίων”.
Αυτές οι λαϊκές κοινότητες των Ελλήνων φρόντιζαν μέσα από τις λαϊκές γιορτές - όπως τα συνεχώς ανα-θεματιζόμενα: φωτιές της θερινής τροπής (του Αγιαννιού), στεφάνια της 1ης Μαϊου, χοροί στις πλατείες) και από το δημοτικό τραγούδι, στο οποίο έδωσαν μία σαφώς παγανιστική και παραδοσιακή αντιχριστιανική χροιά, να διατηρούν την ελληνικότητα.
Τοιουτοτρόπως ποτέ δεν πέθανε η ελληνικότητα και η κύρια έκφρασή της, η ελληνική θρησκεία, αντιθέτως εξέρχεται ισχυρή από την Οθωμανική κατοχή και παρά την αντεπίθεση των Πατριαρχείων για την κυριαρχία στο νέο ελληνικό κράτος και παρά τις νέες διώξεις που φθάνουν έως τους ανελεύθερους θρησκευτικούς νόμους του 1938, 1939 και 1942, κατορθώνει να ανασυνταχθεί και δια νέων φιλοσόφων και θεολόγων - μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η θεία μορφή του Σπυρίδωνος Νάγου - να συνταχθεί και πάλι, αντλώντας πνευματική δύναμη από τις πανάρχαιες ρίζες της.
Σήμερα δε, στο κατώφλι της νέας υδροχοϊκής εποχής, κατορθώνει να εξέλθει αλώβητη (και ουδέποτε χριστιανίσασα) μετά από έξι αιώνες περιπέτειάς της; αισθάνεται ισχυρή, έχει ήδη γνωστοποιήσει την ύπαρξή της στις αρμόδιες αρχές και ετοιμάζεται για τη λαμπρή δημόσια εμφάνισή της χάρη στις άοκνες προσπάθειες της “Επιτροπής για την αναγνώριση της ελληνικής θρησκείας”.